Każdy z nas zna ten moment: coś ściska w gardle, serce bije szybciej, a w środku rośnie napięcie. Próbujemy to nazwać — „złość?”, „stres?”, „bezsilność?” — ale słowa nie zawsze przychodzą łatwo. Tymczasem emocje nie znikają tylko dlatego, że nie potrafimy ich nazwać. One po prostu czekają, aż zostaną zauważone.
Czym właściwie są emocje?
Emocje to naturalne, automatyczne reakcje naszego organizmu na to, co się dzieje wokół i w nas. Łączą w sobie trzy elementy:
- ciało, które reaguje (np. napięciem mięśni, rumieńcem, przyspieszonym oddechem),
- umysł, który interpretuje sytuację,
- zachowanie, czyli to, co robimy pod wpływem emocji.
Nie są ani „dobre”, ani „złe”. Każda z nich ma swoją funkcję — informuje nas, co jest dla nas ważne. Strach ostrzega, smutek pozwala pożegnać, a radość mówi: „zatrzymaj się, to ważne”. Emocje to system nawigacyjny, który pomaga nam dbać o siebie.
Jak rozpoznać emocje w ciele?
Ciało często wie szybciej niż głowa. Zanim zrozumiemy, że się boimy, możemy czuć ściśnięty żołądek. Zanim nazwiemy złość, pojawia się napięcie w barkach.
Uczenie się rozpoznawania emocji zaczyna się właśnie od obserwacji sygnałów z ciała:
- Gdzie czuję napięcie?
- Jak oddycham?
- Co dzieje się z moimi dłońmi, ramionami, szczęką?
To proste pytania, które uruchamiają świadomość i pomagają się zatrzymać. W pracy z emocjami — zarówno indywidualnej, jak i z grupą — to pierwszy krok do samoregulacji.
Właśnie na tym etapie przydają się narzędzia takie jak gra Odporni Mentalnie. Jej karty i plansze wspierają rozmowę o emocjach, pomagając uczestnikom uczyć się języka ciała i emocji poprzez zabawę i refleksję.
Dlaczego tak trudno nazwać to, co czujemy?
Wielu z nas dorastało w świecie, gdzie słyszeliśmy: „nie płacz”, „nie złość się”, „weź się w garść”. Uczyliśmy się więc odcinać od emocji, zamiast je poznawać. Dorosłość nie usuwa tego nawyku — wciąż łatwiej nam powiedzieć „jestem zmęczony” niż „czuję żal”. Tymczasem emocje nie znikają, gdy je pomijamy. Niewyrażone — szukają ujścia w ciele lub w relacjach.
Rozpoznawanie emocji to nie tylko kwestia samoświadomości. To też rozwijanie empatii — umiejętności zauważania tego, co czują inni, bez oceniania.
Jak się tego uczyć w praktyce?
Nie trzeba zaczynać od wielkich analiz. Czasem wystarczy:
- zatrzymać się na chwilę i zapytać siebie: „co teraz czuję?”,
- nazwać emocję jednym słowem, nawet jeśli nie jest idealne,
- zauważyć, co dzieje się w ciele,
- zapisać to w dzienniku lub porozmawiać o tym z kimś, komu ufasz.
Z czasem zaczynamy widzieć więcej — nie tylko emocję, ale też to, co ją wywołało i co może nam pomóc ją przeżyć.
W pracy z grupami, w coachingu czy terapii, świetnie sprawdzają się narzędzia, które pomagają przełożyć teorię na doświadczenie. Właśnie tak działa gra Odporni Mentalnie — poprzez pytania, metafory i proste ćwiczenia uczy rozpoznawania, nazywania i regulowania emocji.
Emocje jako kompas
Emocje nie są naszymi wrogami. To drogowskazy, które pokazują, gdzie warto się zatrzymać, a gdzie postawić granicę. Im lepiej je rozumiemy, tym łatwiej nam dbać o siebie — i o innych.
Jeśli chcesz zobaczyć, jak można o emocjach rozmawiać w praktyce — sprawdź grę Odporni Mentalnie. To narzędzie stworzone przez praktyków pracy z emocjami, które łączy rozwój, refleksję i zabawę — dla dorosłych, trenerów i zespołów, które chcą lepiej rozumieć siebie nawzajem.